Özvatan ilçesi Kayseri ilinin 75 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Doğuda Sarıoğlan, batıda Felahiye, güneyde Bünyan ve Merkez Kocasinan ilçeleri, kuzeyde Yozgat il sınırları ile çevrilidir.

İlçede bulunan en eski yerleşim yerlerinin Kızılırmak kenarında bulunan Harsaniz ve Zirha Kaleleri olduğu ve bunlarında Eti (Hititlere) ait olduğu bilinmektedir. O dönemlerde halkın bu bölgede madencilik ve ticaretle uğraştığı öğrenilmiştir. M.Ö. 430 yıllarında Zirha Kalesi’nin Roma topraklarına katıldığı yörede Roma medeniyetinin izleri görülmektedir. Kayseri Kültür Araştırmacılarının 1967 yılında yapmış olduğu araştırmada M.S. 300-600 yıllarına ait mezar taşlarında Türk isimlerine rastlanmıştır.

Özvatan  ilçesi engebeli coğrafi yapıya sahip olup, etrafı dağlarla çevrilidir. İlçede bozkır iklimi özellikleri görülmektedir. İlçe engebeli araziye sahip olduğundan var olan su kaynaklarından sulama suyu olarak faydalanamamaktadır. İlçede bulunan en yüksek dağ Toros dağlarının devamı niteliğinde bulunan Akdağ olup, yüksekliği 2.233 metredir. İlçenin diger yerlesim yerleri ile mülki sınırlarını oluşturan Kızılırmak Nehri ilçe için her açıdan önem taşımaktadır. Ayrıca ilçe ortasından geçen Öz Deresi de mevcut su kaynaklarındandır. İlçenin yüzölçümü 206 km², rakımı ise 1350’dır. En düşük arazi oranı ise orman ve fundalık alanlardadır. İlçenin ciddi bir şekilde ağaçlandırılmaya ihtiyacı vardır.

Kayseri ilinin kuzeyinde yer alan ilçenin büyük kısmı geçimini tarımdan sağlamaktadır. İlçeye bozkır (step) iklimi hakimdir. Bunun sonucu olarak yazlar kurak ve sıcak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. Ortalama yağış miktarı 400 mm civarında olup düzensiz bir yağış rejimi vardır.

İlçede tarıma elverişli arazi miktarı 9.405 hektar olup, bu arazinin 6000 hektarında tahıl, 335 hektarında baklagiller, 20 hetarında sebze ve 200 hektarında baklagiller yetiştirilmektedir. 2.900 hektar alan ise nadasa bırakılmaktadır. Karasal iklim hüküm sürmesi, yem bitkileri üretiminin yapılamaması ve mera arazilerinin ıslahının yapılmamış olmasıdan dolayı ilçede hayvancılık gelişme gösterememiştir.  Hayvancılıkta süt sığırcılığı ilk sırayı almaktadır. İlçede 3000'e yakın büyükbaş ve 4000'e yakın küçükbaş hayvan bulunmaktadır. İlçede arıcılık yaygınlaşmaya başlamış olup, 2.000'den fazla arı kovanı mevcuttur. İlçede kekik balı üretimi gelişmekte ve son yıllarda önemli bir gelir kaynağı olmaktadır.