Kentleşme itici, iletici ve çekici güçlerin etkisi altında oluşan ve değişen bir nüfus hareketidir. İtici etmenlerin başında, kırsal alanlarda ekonomik, sosyal ve kültürel imkanların kısıtlılığı gelmektedir. İletici etmenler, köyünden kopan nüfusu kentlere, il ve ilçe merkezlerine taşıyan ulaşım araçlarındaki ve imkanlarındaki gelişmedir. Çekici etmenler ise, köyünden ayrılan ya da ayrılmaya hazır bulunanları il ve ilçe merkezlerine çeken kentsel ekonomik ve toplumsal etmenlerdir.

Kayseri’de nüfusun il ve ilçe merkezlerinde yoğunlaşması üzerinde bütün bu etmenlerin değişik ölçülerde rolü vardır.

Nüfusun il merkezinde, Develi, Hacılar ve Talas ilçelerinde toplanmasının bu yerlerdeki sanayi ile yakın ilgisi vardır. Çünkü il sınırları içerisindeki sanayi kuruluşları il merkezi ve civarında yoğunlaşmıştır.

Buna karşılık Pınarbaşı ve Sarız yöresinden olan nüfus göçünde tarım kesimindeki ekonomik koşullarda yeralan değişikliklerin önemli etkisi bulunmaktadır. Tarımda verimin düşüklüğü, tarımsal gelirin azlığı, tarım topraklarının aşırı derecede parçalanmış olması, hava şartlarının tarıma elverişsizliği gibi etmenler bu bölgeden büyük oranda nüfus göçüne neden olmuştur.

Demografik bilgiler

2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Kayseri ili toplam nüfusu 1.060.694’e ulaşmıştır. Toplam nüfusun 732.410’u şehirlerde, 328.284 kişi ise köylerde yaşamaktadır. Toplam nüfusun % 69’u kentsel alanlarda yaşamaktadır. İlçeler arasında Kocasinan ilçesi 321.032 nüfusu ile en kalabalık ilçe olurken, Akkışla ilçesi 9.897 nüfusu ile son sırada yer almaktadır.

2000 Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre; Kayseri ili nüfusunun yarısı erkek, yarısı kadın nüfustan oluşmaktadır. Bu durum, hemen hemen bütün sayımlarda benzerlik göstermektedir. 2000 yılında 1.060.694 olan il nüfusunun 529.767'si, bir başka deyişle yüzde 49,95’i erkek nüfus, 530.927'si yani %50,05’i ise kadın nüfustur.

2000 yılı Genel Nüfus Sayımına göre 6 yaş ve üzeri nüfusun %92'si okuma-yazma bilmektedir. Okuma yazma bilenlerin %53,4'ünü erkek nüfus oluşturmaktadır. Okuma yazma bilmeyen %8’lik nüfusun %80’ini  kadınlar oluşturmaktadır.

2000 yılı genel nüfus sayımında Kayseri ilinde 0-9 yaş grubunda 211.098, 10-14 yaş grubunda 111.903, 15-19 yaş grubunda 117.642 ve 20-64 yaş grubunda 560.292 kişi mevcuttur.

Toplam nüfusun 721.211 %68.7'i İl ve İlçe merkezinde, 328.448 %31.3'i ise köy ve beldelerde bulunmaktadır. Bu rakamlar 1990 yılı nufus sayımı ile karşılaştırıldığında Kayseri ilinde kırsal nüfusunun %2.85 oranında azaldığı ve şehir nüfusunun ise %16 oranında arttığı görülmektedir. 2000 yılında il ve ilçe merkezindeki nüfus artış oranı %17.40 iken köy ve beldelerin nüfus artış hızı -%2.89 olarak belirlenmiştir.

İlde 1990 yılı verileriyle ortalama hane halkı büyüklüğü 5,04 ve Türkiye için bu değer 5,05'dir. Aradan geçen 10 yıllık dönemde bu oranın daha da küçüldüğü belirtilebilir. Hane halkı büyüklüğü verisi Kayseri ilinde aile yapısının büyük ölçüde modern çekirdek ailelerden oluştuğuna işaret etmektedir.

Onbinden fazla nüfusa sahip yerleşim birimleri kent olarak alındığında, Kayseri’nin kentleşme düzeyi 2000 Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre % 64 olarak ortaya çıkmaktadır. Kayseri ilinde 10 yerleşim yerinin nüfusu 10 bin ve üzerindedir. Bu yerlerin toplam nüfusu, yani kentli olan nüfus toplamı 697.970'tir.

Kent tanımında nüfus ölçütü yerine il ve ilçe merkezlerinde yaşayan nüfus ölçütü kullanıldığında, kentleşme oranı % 69’a ulaşmaktadır.

1960-2000 yılları arasındaki 40 yıllık sürede kentsel nüfus 161.340’tan 732.410’a çıkarak yaklaşık beş kat artmıştır. Kentsel nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise aynı dönemde %33’ten %69’a yükselmiştir.

Kayseri’de ilçe merkezi nüfusunda azalma yaşanan ilçeler ve oranlarına bakıldığında binde olmak üzere; Sarız -%19,47, Felahiye -%9,6, Özvatan -%8,29, Bünyan -%7,89 ve Tomarza -%3,59 ilçe merkezlerinde nüfusun azaldığı görülmektedir. Nüfusu pozitif olarak artan ilçeler ise Melikgazi (Merkez İlçe) %81,09, Talas %27,21, Hacılar %17,89, Yeşilhisar %13,45, Kocasinan (Merkez İlçe) %12,38, Yahyalı %11,00, İncesu %7,96, Develi %7,19, Sarıoğlan %7,00 şeklinde sıralanmaktadırlar.